หลังคลอด คุณแม่ต้องดูแลสุขภาพเป็นพิเศษ เพื่อฟื้นฟูร่างกายของตัวเองให้กลับมาสมบูรณ์มากขึ้น ซึ่งการบำรุงหลังคลอดจึงเป็นเรื่องสำคัญ โภชนาการทางอาหารจึงต้องใส่ใจเป็นพิเศษ โดยเฉพาะคุณแม่ที่ต้องให้นมบุตรก็ยิ่งต้องใส่ใจมากยิ่งขึ้นไปด้วย
โภชาการอาหารหลังคลอดสำหรับคุณแม่มือใหม่นั้น ต้องรู้ด้วยว่ามีสิ่งที่ควรทานเพื่อเพิ่มน้ำนม และเพื่อสารอาหารในร่างกาย แต่ก็มีอาหารบางประเภทที่คุณแม่หลังคลอดควรหลีกเลี่ยงไม่ควรรับประทาน วันนี้เราจึงได้รวมไว้ทั้งอาหารที่คุณแม่หลังคลอดควรรับประทานบำรุงร่างกาย และอาหารที่ไม่ควรรับประทาน เพราะไม่เป็นผลดีกับร่างกายมาให้แล้วค่ะ
อาหารที่คุณแม่ควรทาน หลังคลอด คือ
ตามองค์การอนามัยโลก หรือ WHO แนะนำให้ทารกทานนมแม่อย่างเดียว อย่างน้อย 6 เดือน ดังนั้นหลังคลอดแล้ว คุณแม่จึงจำเป็นที่ต้องทานอาหารที่มีประโยชน์ และมีสารอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ กรดไขมันจำเป็นที่เพียงพอครบถ้วน เพื่อการผลิตน้ำนมให้ลูกน้อยได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีคุณภาพ ซึ่งอาหารที่คุณแม่หลังคลอดควรรับประทานมีดังต่อไปนี้
ดื่มนมพร่องมันเนย (นมรสจืด) อย่างน้อยวันละ 2-3 แก้ว เพื่อเป็นการเพิ่มพลังงานให้คุณแม่ นอกจากนี้ในนมยังมีโปรตีน วิตามินB แคลเซียม ที่ช่วยส่งผ่านน้ำนมแม่ไปยังทารก ซึ่งมีส่วนในการพัฒนากระดูกและฟันของทารกอีกด้วย หากคุณแม่ไม่อยากทานนม อาจเลือกทานเป็นอาหารอื่นๆ ได้เช่น เต้าหู้แข็ง โยเกิร์ต ชีส เป็นต้น
ทานไข่ อย่างน้อยวันละ 1 ฟอง ไม่ว่าจะเป็นไข่เป็ด ไข่ไก่ หรือไข่นกกระทา ล้วยมีโปรตีน และพลังงานสูง เมื่อคุณแม่ทานเข้าไปแล้ว จะส่งผ่านน้ำนมไปให้ทารก ช่วยในการพัฒนากระดูกและกล้ามเนื้อของทารกได้ดี
ทานเนื้อสัตว์ที่มีไขมันน้อย โดยเน้นเนื้อสัตว์ที่มี ธาตุเหล็ก แคลเซียม วิตามินโฟเลท สารโฟเลซิน วิตามินA วิตามินC วิตามินB1,B2 วิตามินB12 ไอโอดีน โดยสารอาหารเหล่านี้มักอยู่ในเนื้อปลา อาหารทะเล ตับ เครื่องใน เป็นต้น หรือปลาอีกหนึ่งชนิดที่ดีต่อทั้งคุณแม่หลังคลอดและทารก คือ ปลาแซลมอน ในปลาแซลมอนอุดมด้วย DHA ที่จำเป็นต่อการสร้างสมองและระบบประสาทของทารก และยังปกป้องคุณแม่เกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้อีกด้วย ทั้งนี้ไม่แนะนำให้ทานเกิน 12 ออนซ์/สัปดาห์
อาหารตระกูลถั่ว จำพวกถั่วเปลือกอ่อน เช่น ถั่วแดง เพราะมีโปรตีน และแร่ธาตุสูง อุดมไปด้วยพลังงานสูง คุณแม่หลังคลอดที่ให้นมบุตร และคุณแม่ที่ทานมังสวิรัติสามารถทานถั่วแทนเนื้อสัตว์ได้
ทานผักและผลไม้ อย่างที่ทราบกันดีว่าผักและผลไม้ อุดมด้วยวิตามิน แคลเซียม ธาตุเหล็ก มากมาย เมื่อคุณแม่หลังคลอดทานแล้วจะช่วยเพิ่มพลังงานในร่างกาย และมีสารต้านอนุมูลอิสระ สร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกายได้เป็นอย่างดีอีกด้วย โดยผักแนะนำเน้นเป็นผักใบเขียว เช่น กุยช่าย กะเพรา แมงลัก เป็นต้น หรือเน้นผักที่ช่วยในการเพิ่มน้ำนม เช่น ขิง ฟักทอง หัวปลี มะรุม เป็นต้น ส่วนผลไม้แนะนำเป็นผลไม้รสเปรี้ยว เช่น ส้ม บลูเบอร์รี่ มะเขือเทศ เป็นต้น
อาหารที่คุณแม่หลังคลอดไม่ควรรับประทาน
อย่างที่กล่าวไปแล้วข้างต้น คุณแม่หลังคลอดควรเลือกรับประทานอาหารให้ดี มีประโยชน์ เพื่อส่งผ่านทางน้ำนมไปยังทารก ดังนั้นจึงไม่ควรทานอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพของคุณแม่ เพราะอาจส่งผ่านไปถึงลูกน้อยได้ โดยอาหารที่คุณแม่หลังคลอดควรหลีกเลี่ยง ก็คือ
ของหมักดอง ไม่ว่าจะเป็นอาหารหรือผลไม้ เมื่อเป็นของหมักดอง มักประกอบไปด้วยโซเดียม และเกลือในปริมาณมาก จึงอาจส่งผลต่อพัฒนาการของลูกน้อยได้ และอาจส่งผลต่อสุขภาพของคุณแม่ได้อีกด้วย หากจำเป็นต้องทานแนะนำให้ทานหลังให้นมลูกน้อย และควรหยุดให้นมแม่ 1 มื้อ เพื่อปั้มนมทิ้งก่อนให้ลูกน้อยดื่มนมในครั้งต่อไป
เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อย่างที่รู้กันดีอยู่แล้วว่าคุณแม่เพิ่งคลอด หรือคุณแม่ให้นมบุตรนั้นยังไม่ควรดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ นั่นเป็นเพราะอาจส่งผ่านน้ำนมไปสู่ทารก และมีผลต่อพัฒนาการด้านสมองของลูกน้อย หากจำเป็นต้องดื่ม ไม่ควรเกินครั้งละ 1-2 แก้ว และต้องรอให้ร่างกายขับแอลกอฮอล์ออกจากร่างกายให้หมดเสียก่อน แล้วจึงให้นมลูกน้อยได้หลังจากนั้น
เครื่องดื่มที่มีคาเฟ่อีน ไม่ว่าจะเป็น กาแฟ ชา น้ำอัดลม เครื่องดื่มชูกำลัง ช็อคโกแลต เป็นต้น หากคาเฟอีนปนเปื้นในน้ำนมส่งผ่านไปสู่ทารก อาจมีผลต่อการพัฒนาด้านสมอง และลูกน้อยอาจมีอาการกระวนกระวาย น้ำมูกไหล หงุดหงิด หลับยากได้ ดังนั้นเพื่อลูกน้อยที่เรารักควรหลีกเลี่ยงการทานหรือดื่มอาหารที่มีคาเฟอีนไปก่อนจะดีที่สุด
อาหารดิบ และอาหารค้างคืน ไม่ว่าจะเป็นอาหารดิบ หรืออาการกึ่งสุกกึ่งดิบ เช่น ปลาร้า กุ้งแช่น้ำปลา แหนม เป้นต้น หรือแม้กระทั่งอาหารที่ทิ้งไว้ข้ามคืน คุณแม่หลังคลอดก็ไม่ควรรับประทาน เพราะอาจทำให้ติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร และท้องเสีย หรืออาหารเป็นพิษได้ เพื่อความปลอดภัยควรรับประทานอาหารปรุงสุก สดใสใหม่ จะดีที่สุด
อาหารรสจัด ไม่ว่าจะเป็นอาการที่มีรสเค็มจัด หรือมีรสหวานจัด หรือรสเผ็ดจัด ไม่ควรรับประทานทั้งนั้น เพราะในอาหารรสจัดเหล่านี้มักมีโซเดียม น้ำตามสูง อาจทำให้แผลคลอดคุณแม่หายช้าได้ นอกจากนี้อาหารรสจัดอาจทำให้รสชาติของน้ำนมที่จะให้ทารกเปลี่ยนรสชาติไป และอาจทำให้ลูกน้อยหงุดหงิด ร้องไห้งอแง นอนหลับยาก และไม่อยากกินนมแม่อีก ทำให้ลูกน้อยขาดสารอาหารที่ดีไปได้ ดังนั้นแนะนำให้เลี่ยงอาหารรสจัดก่อนจะดีที่สุด
ผลไม้รสเปรี้ยวบางชนิด เช่น กีวี่ สับปะรด สตอเบอร์รี่ เป็นต้น เพราะผลไม้ที่มีรสเปรี้ยวจัดจะมีกรดสูง อาจทำให้ลูกน้อยมีอาการจุกเสียด แน่นท้อง จนถึงขั้นอาเจียนได้ และอาจทำให้ลูกน้อยเกิดอาการคัน แพ้ ระคายเคืองผิวได้อีกด้วย ดังนั้นคุณแม่มือใหม่ที่เพิ่งคลอดบุตรและต้องให้นมลูกน้อย แนะนำให้หลีกเลี่ยงผลไม้รสเปรี้ยวเหล่านี้ไปก่อนจะดีกว่า แต่หากคุณแม่อยากรับประทานจริงๆ แนะนำให้ทานเป็นมะม่วงแทน สามารถทดแทนกันได้เลย
ช่วงหลังคลอดเป็นช่วงเวลาที่สำคัญ และเป็นช่วงที่จำเป็นต่อทารกมาก เพราะต้องได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนผ่านทางน้ำนมแม่เป็นหลัก ดังนั้นคุณแม่เพิ่งคลอดควรเลือกรับประทานแต่ของที่มีประโยชน์ เพื่อร่างกายที่แข็งแรงของคุณแม่ และเพื่อการเจริญเติบโต พัฒนาการด้านต่างๆ ที่ดีของลูกน้อยด้วยนั่นเอง